ประวัติความเป็นมา

ในอดีตราชอาณาจักรสยยามทำสนธิสัญญาทางพระราชไมตรีและการค้าตามแบบสมัยใหม่กับอังกฤษ (สนธิสัญญาเบอร์นี พ.ศ.2369) เป็นต้นมาการค้าขายกับต่างประเทศก็เจริญขึ้นมาก เรือสินค้าที่ไปมาค้าขายระหว่างราชอาณาจักรสยามกับนานาประเทศเพิ่มจำนวนมากขึ้นอย่างรวดเร็ว นอกจากท่าจอดพักและขนถ่ายสินค้าที่เกาะสีชังแล้ว อ่าวตั้งแต่เขาสามมุข (สมมุก) ถึงอ่างศิลาก็เป็นท่าจอดพักและขนถ่ายสินค้าที่สำคัญอีกแห่งหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฤดูลมเหนือ (มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือฤดูหนาว ระหว่างเดือนธันวาคมถึงเดือนมีนาคม) เป็นฤดูที่คลื่นลมในอ่าวไทยฝั่งตะวันออกก่อนข้างแรง เรือสินค้านานาชาติจึงนิยมหลบคลื่นลมมาจอดพักที่อ่างอ่างศิลา (ภารดี มหาขันธ์ และนันท์ชญา มหาขันธ์, 2557)

เมื่อเรือสินค้าจำนวนมากเข้ามาจอดพักเป็นเวลานาน ๆ ความต้องการสินค้าอุปโภค บริโภค และบริการต่าง ๆ ก็เกิดตามมา คนจีนซึ่งอยู่ภายใต้การดูแลของกรมท่าซ้าย (ซึ่งมีพระยาโชกีราชเศรษฐี เป็นเจ้ากรม) จึงอพยพมาตั้งถิ่นฐานประกอบสัมมาชีพ เพื่อตอบสนองความต้องการของพ่อค้าวานิช จนเกิดเป็นชุมชนการค้า (ตลาด) ขึ้นในบริเวณไม่ไกลจากอาศรัยสถาน และสะพานหิน (ท่าเรือ) ชุมชนการค้าซึ่งถือกำเนิดขึ้นในยุคนั้น แม้จะยังมิอาจระบุเวลาได้แน่นอน แต่ชาวอ่างศิลาเชื่อว่าน่าจะถือกำเนิดขึ้นในช่วงเวลาที่พื้นที่อ่างศิลาเจริญรุ่งเรือง จนพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกฐานะให้เป็นเมืองในปี พ.ศ. 419 จึงมีการกำหนดอายุตลาดเก่าอ่างศิลาว่าเกิดขึ้นในปี พ.ศ.2419 หลักฐานที่แสดงให้ทราบว่าอ่างศิลาได้ยกฐานะให้เป็นเมืองในปี พ.ศ. 2419 คือ พระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ฉบับวันอาทิตย์ แรม 7 ค่ำ อัฐศกศักราช 1238 (ภารดี มหาขันธ์ และนันท์ชญา มหาขันธ์, 2557) ในปัจจุบันทางจังหวัดชลบุรี ได้ร่วมมือกับชาวตลาดและอีกหลายหน่วยงานรื้อฟื้นตลาด(เก่า)อ่างศิลาขึ้นมาใหม่เพื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของเมืองชลบุรี ซึ่งได้ทำการเปิดตัวตลาดเก่าอ่างศิลาไปในวันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 ที่ผ่านมา สำหรับตลาดเก่าที่อ่างศิลาแห่งนี้มีของขายสารพัด ทั้งสินค้าพื้นเมือง ผลิตภัณฑ์แปรรูป ครกหิน อาหารการกิน ขนม อาหารทะเลทั้งสดและแห้ง ตลาดแห่งนี้จะเปิดทำการค้าขายในทุกวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ตั้งแต่เวลา 10.00-18.00 น. (กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา, 2564)

​

จุดเด่นของตลาดเก่าอ่างศิลา

สินค้าพื้นเมืองของคนในชุมชนที่มีทั้ง ครกหินศิลา อาหารทะเลทั้งสดและแห้ง ขนมพื้นถิ่น เป็นต้น ซึ่งเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมท้องถิ่นอ่างศิลาที่มีความเป็นเอกลักษณ์ (กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา, 2564)